Sülasi Mezid | Arapça Bina Dersleri 3 | Halis Hoca (Ebu Hanzala)
Arapça bina derslerinde sulasi mücerred’in mezid kalıpları anlatılıyor.
Ondan (otuz beş babtan) on iki bab Sülasinin üzerine ziyade edilenler içindir. O üç çeşittir.
• Otuz beş babtan on iki tanesi sulasinin üzerine ziyade edilenler içindir. On iki bab ise; kendisinde bir harf, iki harf veya üç harf ziyade edilenler şekliyle üç kısma ayrılır.
Birinci Çeşit: sülasi (mücerredlerin) üzerine bir harf ziyade edilenler içindir. Bu da üç babtır;
Birinci bab: أفْعَلَ يُفْعِلُ إفْعَالًا‘dir. Mevzunu: أكْرَمَ يُكْرمُ إكْرامًا‘dir. Alameti: mazisinin başına bir harf ziyade edilmesi ile dört harf üzere olmasıdır. Binası: genellikle ta’diyyet ve bazen de lazım içindir. Müteaddinin misali: أكْرَمَ زَيْدٌ عَمْرًا; Zeyd Amr’a ikram etti. Lazımın misali: أصْبَحَ الرَّجُلُ ; Adam sabahladı.
1.NEV’:
BİR HARF ZİYADE EDİLENLER: Sulasi mücerredin üzerine bir harf ziyade edilen fiillerdir. Bu ziyadenin nedeni yeni manalar elde etmektir.
Birinci nev’ üç babtır:
1.BAB: أفْعَلَ يُفْعِلُ إفْعَالًا
• Bu bab iki kısımdır:
• Birinci kısım: Sulasi mücerredi olan fiillerdir. Sulasi mücerred bir fiile kast ettiğimiz manayı elde etmek için ziyade ederiz.
Misal: فَرحَ زيدٌ: Zeyd ferahladı. - أفْرَح زيْدٌ عَمْرًا: Zeyd Amr’ı ferahlattı.
• İkinci kısım: Bu babtan olan fakat sulasi mücerredi bulunmayan fiillerdir. Misal: أفْلَحَ أقْسَمَ
Bu fiiller üzerinde bu babın alametlerini taşıdıkları için bu babtandır.
• Bu Babın Binası: Bu babın dokuz tane manası vardır:
• Ta’diyyet: Bir fiili müteaddi yapmak için bu bab kullanılır.
Misal: أكْرَمَ زَيْدٌ عَمْرًا :Zeyd Amr’a ikram etti.
• Lazım: Misal: أصْبَح الرَّجُلُ : Zeyd sabahladı.
• Vucdan-musadefe: Misal: أبْخلْتُهُ:Onu cimri buldum.
أكْرَمْتُه: Onu cömert olarak buldum.
أجْهَدْتُه: Onu çalışkan olarak buldum.
Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor:
اَيْدِيَهُنَّ فَلَمَّا رَاَيْنَهُ اَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ
“Onlar onu (olağanüstü güzellikte) görünce (insanüstü bir varlıkmış gibi gözlerinde) büyüttüler, (şaşkınlıklarından) ellerini kestiler” (12 Yusuf/31)
Yani “onu büyüttüler”değil “onu büyük güzel bir şekilde buldular” manasındadır.
2.BAB: فَعَّلَ يُفَعِّلُ تَفْعِيلًا
İkinci bab ; فَعَّلَ يُفَعِّلُ تَفْعِيلًا‘dir. Onun mevzunu; فَرَّحَ يُفَرِّحُ تَفْرِيحًا‘dır. Alameti; fau-l fiil ile aynul fiili arasına aynu-l fiilin cinsinden bir harf ziyade etmek ile mazisinin dört harf üzere olmasıdır.
Onun Binası; teksir/çokluk içindir. Bu teksir bazen fiilde olur. Örnek: طَوَّفَ زَيْدٌ الكَعْبَة : Zeyd Kâbe’yi [çok] tavaf etti. Bazen failde olur. Örnek: مَوَّتَ الإبِلُ : [çok] deve öldü. Bazende mef’ulde olur. Örnek: غَلَّقَ زَيْدٌ الأبْوابَ : Zeyd [çok olan] kapıları kapattı.
• Bu Babın Binası: Kitapta bu babın asıl manasının teksir için geldiği yazılmıştır. Fakat bu babın asıl manası ta’diyyet için olup kitabın bu manada yaptığı yanlıştır.
Bu babın altı manası vardır:
• Ta’diyyet: Misal: فَرَّحَ زَيدٌ عَمْرًا:Zeyd Amr’ı ferahlattı.
• Teksir: Misaller: Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor:
قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰیهَاوَقَدْ خَابَ مَنْ دَسّٰیهَا
“Onu arındırıp (çok) temizleyen gerçekten felah bulmuştur.(9) Onu(çok) kötülüklere gömüp kirleten kimse de ziyana uğramış-tır.(10)” (91 Şems/9,10)
3.BAB: : فَاعَل يُفَاعِلُ مُفَاعَلَةً وفِعَالًا وفِيعَالًا
• Bu Babın Binası: Bu babın yedi manası vardır:
• Müşareke: Misal: قَاتل زَيدٌ عَمْرًا : Zeyd Amr’ı öldürdü; Buradaki عَمْرًاkelimesini mef’ul diye i’rab ederiz. Fakat bu mana olarak faildir. Aksi takdirde müşarekenin bir anlamı kalmaz.
• Tek Kişi İçin: Misal: قَاتَلَهُمُ اللهُ: “Allah onları öldürdü”(9 Tevbe/ 30) ; Burada şöyle bir ince nükte vardır:”Onlar Allah’a karşı savaş anlamında bir şeyler yapmaya kalkıştılar, fakat bunu beceremediler ve beceremezler.”
• Normal Kullanılır: عَاقَبْتُ اللِّصَّ:Bu fiil müşareke için de gelir:
• وَاِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهٖ
• “Eğer ceza verecekseniz, size verilen cezanın misliyle ceza verin”
• (16 Nahl/126)
• Teksir: Misal: ضاعَفْتُ المالَ: Malı çoğalttım.
• أفْعَلَ: Misal: عَافيكَ اللهُ : yani: أعْطيكَ الله العافِيَة: Allah sana afiyet versin.
ÖNEMLİ BÖLÜMLER
01:07 Sulasi mezid: 4 harfli fiiller
01:34 1. bab
02:00 Sulasi mücerredin mezid kalıpları alameti
03:25 Kasem fiili
04:02 Bu babın binası umumiyetle lazimidir. Bazen de geçişli olabilir
05:49 Kur’an’dan örnekler
13:33 2. bab
21:43 Niye tekfir kalıbı kullanılır?
25:40 Hadis inkarcılarının lugat olarak eksikliği
27:03 3. bab
37:40 Haşiyedeki manaların anlatılması
Küfrün Karanlıklarından, Vahyin Aydınlığına…
Kanalımıza Destek Olmak İçin;
https://tek.link/LLc5
Tevhid Dersleri Kanalı için;
https://tek.link/LLbY
Tevhid Meali İçin:
https://tevhidmeali.com/
Bütün Videoları İzlemek İçin;
https://tevhiddersleri.org/
Dergilerimiz ve Kitaplarımıza Ulaşmak İçin:
http://tevhiddergisi.org/
Sorularınız İçin:
#EbuHanzalaHoca #ArapçaBinaDersleri #SülasiMezid
DAHA FAZLA GÖSTER
DAHA AZ GÖSTER
0 YORUM:
Yorumlar